Kusadasi (Wyspa Ptaków) jest kurortem położonym w malowniczej zatoce, który słynie z piaszczystych plaż, lazurowej wody i dużej przystani. Pod koniec XX w. była to senna miejscowość, którą turyści traktowali jak przystanek w drodze do Efezu. Dziś jest to tętniący życiem kurort wakacyjny oferujący rozwiniętą bazę hotelową o różnym standardzie. Ponadto miejscowość stała się jednym z przystanków dla statków wycieczkowych po Morzu Śródziemnym co przyczyniło się do rozkwitu handlu tureckimi pamiątkami.

Tutejszy port znany był już prawdopodobnie kilka wieków przed Chrystusem i w czasach Bizancjum, ale historia samego miasta zaczyna się dopiero w średniowieczu, kiedy to przybyli na te tereny weneccy i genueńscy kupcy, nazywając nową osadę Scala Nuova. Po podboju tureckim powstał tu meczet i hamam Kalecici oraz mury miejskie. Kusadasi było dogodnym miejscem do eksportowania płodów rolnych i rozwijał się w nim drobny handel, rolnictwo i rybołówstwo. Spokojne miasteczko zmieniło się nie do poznania w latach 80. ubiegłego stulecia, kiedy wybudowano tu wiele hoteli i powstał modny kurort wakacyjny. Punktem orientacyjnym miasta jest Okuz Mahmet Pasa kervansarayi – karawanseraj z epoki osmańskiej, w którym dziś mieści się hotel.

Atrakcją kurortu jest Wyspa Golębia, która połączona jest z miastem groblą. Znajduje się na niej twierdza z przełomy XIV i XV w., którą otacza przepiękny ogród. W mieście znajduje się kilka hammamów, ale niewiele jest tam zabytków. Osoby chcące odpocząć na chwilę od miasta najlepiej będą czuły się na piaszczystej plaży Kadmlar Denizi, oddalonej ok. 2,5 km od centrum kurortu.

Krystalicznie czyste morze, rozległe, piaszczyste plaże, bogata oferta hotelarska i rozrywkowa co roku przyciągają coraz więcej turystów. Znajduje się tu bardzo wiele restauracji, barów, dyskotek, które w sezonie otwarte są do późnych godzin nocnych, co sprawiło, że Kusadasi odwiedza dużo młodych ludzi.

Kuchnia Turecka, mimo wielu tradycji i popularności na świecie jest kuchnia dość zróżnicowaną w zależności od regionu. Tradycyjna kuchnia wybrzeża egejskiego różni się, choć w nieznacznym stopniu od kuchni południowo-wschodniej części kraju, a jeszcze większe różnice zauważymy przemieszczając się wgłąb kraju i na wschód.

Kuchnia Turecka jest swego rodzaju spuścizną kuchni Imperium Osmańskiego, w którego skład wchodziła przez wiele stuleci między innymi Azja Mniejsza. Uważa się, że jej kolebką była kuchnia Pałacu Topkapi, gdzie urzędujący sułtani najmowali najlepszych mistrzów sztuki kulinarnej. Ze względu na dość dużą ekspansywność Turcji kultura, ale także i tradycyjna kuchnia znalazła uznanie w wielu krajach Bliskiego Wschodu, na Bałkanach, a także w centralnej Europie. Przenikanie tradycji kulinarnych odbywało się jednak w obie strony, toteż obecna kuchnia turecka wzbogacona jest o tradycje greckie czy tez orientalne. W miejscowościach nadmorskich zauważyć można też silne wpływy kuchni śródziemnomorskiej bogatej w warzywa i aromatyczne przyprawy.

Mimo wpływów tylu kultur kuchnia turecka nie jest zbyt skomplikowana i bazuje na prostych połączeniach smaków. Podstawą jest świeże mięso – zwykle jagnięcina lub baranina, świeże warzywa i owoce i aromatyczne przyprawy: papryka, chili, świeża mięta czy pietruszka oraz przyprawy korzenne (cynamon).

Najpopularniejszą potrawą, która rozpowszechniła się już w wielu krajach jest kebab, jednak tutejsza kuchnia to również wiele potraw, które można zjeść tylko w określonych regionach Turcji. Na wybrzeżach do tradycji kuchennych należą ryby i owoce morza, a tereny górzyste, gdzie w dużej mierze wypasane są owce, słyną z produkcji serów, jagnięciny i baraniny, a także warzyw.

Największa popularnością cieszy się, wspomniany wcześniej kebab – jest to baranina skrawana w pionowego rożna, podawana przeważnie z chlebkiem pita z warzywami lub surówką. Typowe tureckie śniadanie składa się z chleba, nabiału w postaci serów owczych (beyaz peynir) lub żółtych (kasar), miodu, oliwek i czasem warzyw. Dużą popularnością, zwłaszcza w obrębie miejscowości nadmorskich cieszą się przekąski (meze) popularne również w innych krajach Morza Śródziemnego. Tureckie przekąski to głównie sałatki na bazie świeżych warzyw, warzywa zapiekane z serem i tureckie placki pide lub lahmacun. Dla tego obszaru charakterystyczne są zupy, podawane jako drobna przekąska lub pierwsze z dań obiadowych, a zwłaszcza, popularna również w Polsce zupa pomidorowa. Inne, cieszące się uznaniem to zupa rybna – balik oraz zupa z zielonego groszku – bezelye.

Główny posiłek obiadowy opiera się na mięsie, do którego podawany jest ryż i warzywa. Ciekawym połączeniem jest też ryż duszony z mięsem jagnięcym w rosole z dodatkiem cynamonu oraz pistacji. Innym daniem mięsnym, które króluje w kuchni tureckiej są pulpeciki Kofte, serwowane z warzywami i chlebkiem pita, ryżem lub ziemniakami. Mimo wielu różnorodnych dań mięsnych uznaniem cieszą się tez gulasze warzywne. Najważniejszym ich składnikiem jest bakłażan, który ma zastosowanie w sałatkach, marynuje się go w oliwie, zapieka, dusi z mięsem, czy serwuje jako puree. Inne ważne składniki potraw to pomidory, papryka, cukinia, ogórki i oliwki.

Kuchnia turecka słynie również ze słodyczy, na których czele jest wytwarzana z masy sezamowej chałwa, a dzięki wpływom bałkańskim i arabskim pełno w niej orzechów, bakalii, miodów i styropów dodawanych do ciast i ciastek. Na tureckich straganach spotkać też można rachatłukum – kolorowe pudrowe galaretki.

Narodowym napojem, spożywanym w dużych ilościach jest cay – czarna, przeważnie słodzona herbata. Do trunków zalicza się popularną anyżową wódkę raki o lekkim lukrecjowym smaku, którą nazywa się też „mlekiem lwa” ze względu na biały kolor, który ma po zmieszaniu z wodą.

Powszechnym zwyczajem jest dawanie napiwków każdej osobie wyświadczającej nam przysługę lub za dobrze wykonaną pracę, np. portierowi, kelnerowi czy sprzątającym w hotelu. Przyjęte jest dawanie ok. 10-15% wartości usługi. Wyjątkiem są taksówkarze, którym nie daje się napiwku, ale zawsze można zaokrąglić rachunek.

Przed wejściem do meczetu zawsze należy zdjąć buty – wierni klękają i dotykają czołem dywanów, dlatego zwracana jest duża uwaga na zachowanie czystości. Jeżeli jednak nie ma dywanów można wejść do środka w butach. Wchodząc do meczetu, podobnie jak do innych obiektów kultu różnych religii, należy mieć ubiór zasłaniający ramiona i kolana. W niektórych meczetach przy wejściu można wypożyczyć pelerynę, którą ukryje nieodpowiedni ubiór. Piątek jest uznawany przez muzułmanów za święty dzień, dlatego zwiedzający w ten dzień nie są mile widziani.

W związku z dominującym w Turcji islamem, turyści muszą dostosować się do niektórych miejscowych zwyczajów. Podczas Ramadanu, kiedy muzułmanie od świtu do zmierzchu wstrzymują się od spożywania potraw, nie należy jeść w miejscach publicznych. Bardziej jest to przestrzegane we wschodniej części kraju, jednak w nadmorskich kurortach nie jest mile widziane spożywanie potraw w tym czasie poza wnętrzem restauracji. Większość z nich jest jednak wtedy zamknięta do zachodu słońca.

W Turcji, podobnie jak w krajach arabskich istnieje zwyczaj targowania się, który jest elementem tradycji zwłaszcza na bazarach. Cena specjalnie jest zawyżana, a niepodjęcie próby jej obniżenia czasem może zostać źle odebrane.

Region Kusadasi jest świetnym punktem wypadowym na wycieczki do Efezu, Izmiru, Pamukale, jak i na wyspę Samos. Długie piaszczyste plaże ciągnące się kilometrami za kurortem sprzyjają sportom wodnym, a miejscowy port oferuje rejsy guletami po pobliskich wysepkach. Znajduje się tu kilka szkół i baz nurkowych, a znajdujące się na obrzeżach kurortu stadniny oferują romantyczne przejażdżki konne po plaży o zachodzie słońca.

Będąc w Kusadasi warto zobaczyć kilka ciekawych miejsc. Rezydenci poszczególnych biur podróży przedstawiają grafik, program i ceny niektórych wycieczek. Na niektóre warto też udać się samemu.

Pamukale – magiczne i niepowtarzalne miejsce, nazywane też Bawełnianą Twierdzą, gdzie znajdują się białe kaskady powstałe wskutek odparowywania nasyconej wapniem wody z gorących źródeł. Dzięki leczniczym wodom i niepowtarzalnemu urokowi miejsce to zostało uznane za cud natury i wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury i Przyrody UNESCO. Leczniczej kąpieli można spróbować w „świętej sadzawce” na dziedzińcu Pamukale Termal. W okolicy Pamukale znajduje się starożytne Hieropolis, które w starożytności pełniło rolę uzdrowiska, a obecnie znajduje się tu świetnie zachowany amfiteatr z zadziwiająca akustyką oraz antyczny cmentarz. Poniżej teatru znajduje się jaskinia, w której źródełko Platinium wydziela trujące opary. Niegdyś wierzono, że właśnie tutaj znajduje się wejście do podziemnego państwa, którym rządził Platon.

Afrodyzja – nazwa miasta pochodzi od imienia greckiej bogini Afrodyty. W starożytności był to słynny w całej Azji Mniejszej ośrodek filozofii, medycyny i sztuki. Po kilku trzęsieniach ziemi i przepędzeniu mieszkańców przez Arabów miasteczko popadło w zapomnienie aż do XX w. kiedy zaczęto prowadzić tu badania archeologiczne. Odnalezione tam rzeźby świadczą o świetności szkół rzeźbiarskich, których białe posągi można odnaleźć na terenie całego byłego Imperium Rzymskiego. Wybudowany tu stadion na 30 tys. widzów jest uważany za jedną z najdoskonalszych grecko-rzymskich budowli na świecie.

Pergamon – starożytne miasto, który niegdyś było ważnym centrum kulturalnym i stolicą imperium. W II w. p.n.e. rozpoczęto tu produkcję pergaminu konkurującego z papirusem, który w tamtych czasach został obłożony zakazem wywozu z Egiptu. Szybko bogacące się miasto inwestowało w rozwój nauki, sztuki i budownictwo. Założono tu bibliotekę (drugą po Bibliotece Aleksandryjskiej), przy której powstała słynna szkoła filozoficzna. Po opanowaniu Pergamonu przez Rzymian miasto nadal rozwijało się jako stolica rzymskiej prowincji – Azja. Odbywały się tu również pielgrzymki, do położonej poniżej głównego miasta świątyni Asklepiosa. W czasach bizantyjskich stracił większe znaczenie, a po ataku Arabów w VIII w. został zniszczony. Pergamon został ponownie odkryty w XIX w. przez niemieckich archeologów. Do najciekawszych antycznych budowli można zaliczyć zabytki wzgórza świątynnego (tzw. Akropolu): świątynię Ateny przy agorze, teatr, świątynię Dionizosa, kolumnowy dziedziniec z propylejami (przeniesiony do Muzeum Pergamońskiego w Berlinie), pałace, arsenał i Ołtarz Pergamoński. Poniżej agory znajdowało się Średnie miasto z sanktuarium Demeter, gimnazjum i własną agorą. Dolne miasto to świątynia Serapisa przebudowana na bazylikę św. Jana oraz Asklepjon – sanktuarium, gdzie woda ze świętego źródła leczono chorych. Do ciekawszych zabytków Asklepionu należą: świątynia Telefosa, łaźnie, świątynia Asklepjon, teatr. Znaleziono tu też dużo zdobień mozaikowych i wolno stojących rzeźb.

Samos – grecka wyspa, znajdująca się niedaleko kurortu Kusadasi, która jest ważnym ośrodkiem klasycznej sztuki greckiej. W największym okresie świetności pod koniec VI w. p.n.e. panujący władca uzależnił od siebie kilka pobliskich wysp tworząc hegemonię na Morzu Egejskim. Wtedy też wybudowano murowany falochron, tunel dostarczający wodę dla miasta oraz kompleks świątyń bogini Hery – Herajon i Hekatombeon. Od czasów Rzymskich włączona była terytorium Azji Mniejszej. W pierwszej połowie XIX w. miejscowa ludność obaliła lokalną władzę turecką i po długich pertraktacjach ok. 90 lat później Samos został włączony to terytorium Grecji. Na Samos możemy dostać się promem kursującym kilka razy dziennie z Kusadasi.

Troja – miejsce kojarzone przede wszystkim z „Iliadą” Homera, która nawiązuje do historii Parysa i pięknej Heleny, oraz podboju twierdzy przez podstęp z drewnianym koniem. Miasto miało też ogromne znaczenie dla rzymian, gdyż przyszedł tu na świat Eneasz – uznawany za protoplastę rodu julijskiego i założenie Rzymu zanim rozpowszechnił się kult Romulusa. Zobaczyć tu można wykopaliska legendarnego miasta oraz ruiny Assos z niegdyś monumentalną świątynią Ateny.

Milas – miasto, w którym przetrwały budowle osmańskie z bogato zdobionymi kominami, oraz 3 świątynie, w tym stary meczet Ulu Camii z XIV w. Warto przyjechać tu na wtorkowe targowisko i zakupić słynące ze świetnej jakości tkaniny, torby na ramię wyrabiane z koziej skóry czy kolorowe dywany w geometryczne wzory. Od. 13 km od Milas znajduje się starożytne Euromos z wspaniałą, koryncką świątynia Zeusa – jedna z 6 najlepiej zachowanych na terenie Azji Mniejszej.

Efez – starożytne miasto, założone przez legendarne Amazonki. Miasto rozwijało się bardzo szybko od VI -III w. p.n.e. i właśnie z tego okresu pochodzi słynna świątynia Artemidy, której kapitele i fragmenty trafiły do British Museum w Londynie, a sama świątynia uznana została za jeden z siedmiu cudów świata. Starożytny Efez był ośrodkiem kultu Kybeles – boginią płodności i urodzaju. Wiele z ocalałych tam ruin pochodzi z czasów rzymskich, a najciekawsze to Stadion w kształcie podkowy, Droga Arkadyjska, gimnazjon portowy, Biblioteka Celsusa, teatr i termy Scholastyki. Będąc w Efezie warto zobaczyć też świątynię Hardiana i starą agorę.

Priene – malowniczo położone miasteczko, które niegdyś pełniło funkcję portu, a obecnie jest odcięte od morza przez muł nanoszony przez rzekę. Warto zobaczyć tutejszy hellenistyczny teatr z ołtarzem w centralnej części, który służył do składania ofiar Dionizosowi. W jego pobliżu odnaleziono fundamenty bizantyjskiego kościoła. Najważniejszym zabytkiem jest jednak świątynia Ateny , która przez ponad 200 lat była uważana za ideał architektury jońskiej.

Izmir – jest to trzecia największa miejscowość. Turcji ze znaczącym portem morskim i lotniczym. Miasto ma bardzo bogatą i burzliwą przeszłość, a jego początki sięgają czasów antycznych, kiedy nosiło nazwę Smyrna. Wcześniej istniała tu osada, której dogodne położenie w zatoce było powodem wielu walk. Miasto Smyrna założył Aleksander Wielki, który zlecił wybudowanie fortecy na górze Pagos. Od kiedy pojawili się tutaj Rzymianie Smyrna rozbudowywała się, o czym świadczą ślady po okazałych budowlach z tego okresu. Konkurencją w rozwoju miasta był pobliski Efez, którego port został zamulony i po odcięciu go od morza Smyrna stała się głównym portem regionu. Miejscowość stała się jednym z siedmiu kościołów Apokalipsy św. Jana – został tu spalony biskup Polikarp, który nie chciał się zrzec chrześcijaństwa. Dobry czasy skończyły się po najeździe Arabów, którzy splądrowali miasto i wielu atakach Turków i Mongołów. Za panowania greckiego, w 1922 r. w Smyrnie wybuchł wielki pożar, podczas którego zginęły tysiące ludzi i zostało zniszczone wiele budowli. Po tym wydarzeniu Grecy zostali przepędzeni, a ze zgliszczy powstał Izmir. Główne zabytki to górująca nad miastem forteca Kadifekale, której okolice stały się ulubionym miejscem zakochanych i spacerowiczów. Miasto i jego okolice można podziwiać wspinając się po schodach wiodących od głównej bramy, a przy dobrej widoczności łatwo dostrzec Manisę, góry na północnym wschodzie, czy leżącą po drugiej stronie zatoki miejscowość Karsiyaka. Niesamowite wrażenie robi tez stara Agora, do której wiodą wąskie uliczki oraz zakryty bazar Cirsi, który jest jednym z największych na wybrzeżu. W Izmirze znajduje się tez inne ciekawe targowisko – Kizlaragasi Han – gdzie jest wiele warsztatów rzemieślniczych i sklepików z wyrobami. Ciekawym miejscem jest Plac Konak z charakterystyczną wieżą zegarową, pomnikiem pierwszego Turka i bogato zdobiony meczet z XVIII w.

Sart (Sardes) – niegdyś była to niewielka osada nad jeziorem, która w czasach rzymskich rozrosła się i była jednym z głównych miast imperium. Najbardziej imponującym zabytkiem jest świątynia Artemidy, której ogromne rozmiary porównywane są z największymi świątyniami Efezu, Samos i Didyme. Nad miastem wznosi się wzgórze świątynne Bozdag, skąd rozciąga się przepiękny widok.

Kiedy najlepiej lecieć do Kusadasi?
Sezon turystyczny w tej części wybrzeża rozpoczyna się już w połowie kwietnia i trwa średnio do połowy października. Na wiosnę i na jesień pogoda jest łagodniejsza i mimo zdarzających się rzadko opadów zachęca do zwiedzania. Najwięcej turystów przybywa tu od połowy czerwca do końca sierpnia, kiedy temperatura powietrza przekracza 30oC, choć dzięki morskiej bryzie i pobliskim lasom sosnowym nie jest tak uciążliwa. Udając się na wycieczki wgłąb kraju warto pamiętać, że w lecie temperatura rośnie wraz z odległością od morza.

Z atrakcji oferowanych przez region warto udać się na Festiwal Muzyki, a przyjeżdżających tu zimą zaciekawią zapasy wielbłądów organizowane w styczniu w pobliskim Selcuk.

Jaka waluta obowiązuje w Turcji i jakie są orientacyjne ceny?
W Turcji walutą jest lira turecka – TRY, wymienna na kunysze (1 lira turecka = 100 kuruszy). Często można spotkać się z płaceniem w euro lub dolarami, ale tylko w kurortach nadmorskich. W porównaniu z cenami w Polsce droższe jest podróżowanie (wyższa cena za benzynę) i niektóre produkty życia codziennego. Ceny jednak znacznie różnią się między sklepami w kurortach czy przy hotelach od tych, które można spotkać na bazarach. Tam cena nie jest obowiązująca i wręcz należy się targować, gdyż jest to uważane zazwyczaj.

Gdzie i jakie pamiątki kupić w Kusadasi?
Najlepszym miejscem na zakup pamiątek są bazary, gdzie istnieje zwyczaj targowania się. Najczęściej kupowane są dywany, wyroby skórzane i rzemieślnicze, fajki z pianki morskiej, przyprawy oraz ozdoby rzeźbione z zielonym onyksie. Popularną pamiątką są fajki wodne – nargile, oraz Nazar zwany „Okiem Proroka” - amulet mający bronić przed zawistnym spojrzeniem. Najczęściej umieszcza się go przy lustrze, drzwiach czy jako ozdoba czyli wszędzie tam gdzie wędruje ludzki wzrok.

Jaki czas obowiązuje w Turcji?
Czas lokalny jest późniejszy o godzinę od obowiązującego w Polsce, więc po przylocie przestawiamy zegarek o godzinę do przodu.

Jak poruszać się po Kusadasi?
Popularnym i dość tanim środkiem transportu są busy i autobusy kursujące między miejscowościami turystycznymi i większymi miastami. Niedaleko Kusadasi znajduje się autostrada, którą można szybko dojechać do Izmiru, Cesme, czy dalej do Istambułu.

Polskie prawo jazdy jest respektowane w Turcji, ale podróżując na własną rękę, np. wynajętym samochodem, musimy zwrócić uwagę na to, że przepisy drogowe w Turcji są traktowane dość dowolnie. Ponadto, w razie stłuczki musimy być przygotowani na to, że poza miejscowościami turystycznymi nie dogadamy się w innym języku niż turecki. Wyjeżdżając w dalszą podróż, dla własnego bezpieczeństwa warto tez powiadomić hotel o planowanej trasie i porze powrotu.
Podróżując w dalsze rejony, dzięki dogodnym połączeniom między większymi miastami, wygodnym i dość tanim rozwiązaniem jest kolej. Z portu w Kusadasi kilka razy dziennie kursują promy do Cesme i na Samos.

Jakie plaże są w Kusadasi?
Kurort posiada naturalne piaszczyste plaże, które bliżej centrum są wąskie. Główna plaża regionu – szeroka i piaszczysta Long Beach ciągnie się ok. 22 km wzdłuż wybrzeża od Kusadasi na południe. Brzeg jest łagodnie nachylony w stronę morza co sprzyja wakacjom z dziećmi.

Przy hotelach wyższej kategorii lub w wybranych kurortach plaża jest usypywana sztucznie lub znacznie różni się od typowych plaż miejskich, dlatego wybierając kurort i hotel warto upewnić się do jakiej plaży będziemy mieli dostęp.

Jakie są ograniczenia celne w Turcji?
Do Turcji można wwieźć do 200 szt. papierosów, 50 cygar, 5 l wina lub innego alkoholu.
Nie ma ograniczeń w przywożeniu ubrań, aparatów fotograficznych, żywności, sprzętu turystycznego, o ile ich ilość wskazuje, że są przeznaczone na użytek osobisty. Z Turcji nie wolno wywozić nawet najmniejszych przedmiotów o charakterze zabytkowym czy historycznym.

Od obywateli polskich wymagane są wizy uprawniające do wjazdu i pobytu na terenie Turcji. Do złożenia wniosku o wizę do Turcji podróżnym zaleca się posiadanie dokumentu podróży/paszportu ważnego co najmniej 6 miesięcy od daty wjazdu. Wymagana jest wiza elektroniczna dostępna na stronie www.evisa.gov.tr lub na lotnisku po przylocie do Turcji wielokrotna wiza typu wklejka. Aby wjechać do Turcji podróżni powinni posiadać dokument podróży/paszport ważny co najmniej o 60 dni dłużej niż „długość pobytu” wskazana na wizie, wizie elektronicznej, w przepisach dotyczących zwolnienia z wizy czy zezwoleniu na pobyt.

Szczegółowe i aktualne informacje można uzyskać na stronie MSZ: www.msz.gov.pl

Najbliższe ambasady i konsulaty:

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Republice Turcji

Turcja, Ankara, Atatürk Bulvari 241, 06-650 Kavaklidere PK-20
Tel.: +90 312 4572000+90 312 4572000, +90 312 4572001+90 312 4572001,
Tel. dyżurny: +90 312 4572000+90 312 4572000, +90 312 4572001+90 312 4572001, +90 5304691 Faks: +90 312 4678963

Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Stambule

Turcja, Stambuł, GIZ 2000 PLAZA, Ayazaga Köyü Yolu N.7, Kat:5, 34 398 Maslak - Istanbul
Tel.: +90 212 290 66 30+90 212 290 66 30 Tel.: +90 212 290 66 31+90 212 290 66 31
Tel. dyżurny: +90 530 469 18 81+90 530 469 18 81 Faks: +90 212 290 66 32